تپه یحیی که 18 متر ارتفاع دارد در 24 کیلومتری جنوب کرمان واقع شده است. تاریخ این تپه از زمان حجر شروع می شود و به عصر ساسانیان ختم می گردد.

سراورل اشتاین اولین کسی بود که تشخیص داد ناحیه جنوب شرقی ایران انباشته از آثار تمدن مهم ماقبل تاریخ است. معذالک تا 1967 درباره ی این تپه تحقیقاتی به عمل نیامده بود، تا اینکه در سال مذکور اداره باستان شناسی ایران با همکاری باستان شناسان هاروارد به کاوش در این ناحیه پرداختند.

دکتر لمبرگ گارلوفسکی رییس هیات حفاری تپه یحیی نوشته است که مهم ترین کشف، پیدا کردن یک ساختمان دولتی بوده است که 5 اطاق بزرگ داشته و در آن الواحی پیدا شده که بعضی سفید بوده است. الواح مذکور با خط تصویری و نیمه تصویری نوشته شده و می رساند که در 5 هزار سال قبل مردم این منطقه دارای تمدن پیشرفته بوده و به خط آشنایی داشته اند.

تمدن این ناحیه نشان می دهد که همزمان با تمدن های آسیای غربی در جنوب شرقی ایران، جوامع متمدن و پیشرفته ای زندگی می کرده اند. قدیمی ترین آثار و بقایای سکونت انسان که در این ناحیه به دست آمده عبارتند از قطعات استخوان، سنگ چخماق و ظروف سفالی ناهموار که از گل پخته درست شده است و با دست به آنها شکل داده اند.

در میان استخوان حیوانات که از آن دوره باقی مانده است، استخوان غزال و گوسفند و بز دیده می شود. در دوران بعد که تمدن پیشرفته تر است به مصنوعات فلزی و اشیاء ساخته شده از مس و مفرغ برمی خوریم که می رساند در این دوره به ذوب فلزات آشنایی داشته و می توانسته اند حداکثر حرارت را برای ذوب فلز ایجاد کنند.

در دوران بعدی که مربوط به 3500 سال قبل از میلاد است آثار خط در این منطقه پیدا شده و در یکی از اطاق های مکشوفه 84 لوحه گلی به دست آمده که شش لوحه آن دارای نوشته است و مجموعا 17 سطر می باشد. تا زمان کشف این لوحه ها در تپه یحیی، لوحه های معروف و شناخته شده مربوط به دوران عیلامی ها بوده، ولی لوحه های اخیر قدیمی تر است.

سبک معماری در این دوره کامل تر از ادوار گذشته است و هر ساختمان دارای دو اطاق بزرگ و چند اطاق کوچک است که از گل و خشت ساخته شده و در بعضی از اطاق ها خمره هایی که حاوی مقداری غله بوده به دست آمده است.

در این دوره ظروف ساخته شده از سنگ صابون با تزیینات هندسی به دست آمده که بسیار جالب است و با به دست آمدن مقدار زیادی از سنگ های صابونی به نظر می رسد که این منطقه مرکز عمده تجارت سنگ صابون بوده است.

در حفاری های تپه یحیی آثار و مدارک ارزنده ای مربوط به دوران ماقبل تاریخ و ادوار تاریخی از قبیل سفال و اشیاء سنگی به دست آمده است که با آثار مکشوفه در شهر سوخته ی سیستان، چاه حسینی در بمپور و دشت لوت شباهت دارد و می رساند که در هزاره ی سوم قبل از میلاد این نواحی با یکدیگر ارتباط داشته اند.

آثار پیدا شده به خصوص الواح گلی که نمودار پیدایش خط در این منطقه است، تپه یحیی را یکی از مراکز مهم تمدن ایران باستان معرفی کرده است.

نوشته های لوحه های گلی با آزمایش بر روی مواد آلی با روش کربن 14 مربوط به 3560 سال قبل است. و از لحاظ قدمت نظیر ندارد و قدیمی ترین نوشته ها تا کنون شناخته شده.

از لحاظ اهمیت آثار به دست آمده، دانشمندان و کارشناسان زیادی به مطالعه ی این آثار پرداخته اند. از جمله :

پروفسور رونالد تایلکوت Prof.Ronald.Tylecote  درباره مفرغ تپه یحیی

دکتر رادمیر پلاینر Dr.Radomir.Pleiner درباره آهن و فلزات دیگر

دکتر فرد ماستن  Dr.Fred.Maston درباره سرامیک و سفال

پروفسور آلور Prof.Alur درباره استخوان و ذغال

دکتر ریشارد فرای Dr.Richjard.Frye درباره متون خطی

 قدیمی ترین نشانه های سکونت انسان ها در تعداد زیادی خانه های کوچک خشتی به دست آمده که مربوط به نیمه هزاره ی پنجم قبل از میلاد است و به نظر می رسد که ورود به اطاق از طریق روزن سقف انجام شده است.دیوار از خشت هایی است که در آفتاب خشک شده و وجود قطعاتی از نی و حصیر نشانه ای از سقف های فروریخته است. اشیا مفرغی مکشوفه در تپه یحیی می رساند که فلزکاران قادر بوده اند برای گداختن سنگ های معدنی حرارت زیادی ایجاد کنند. این حفاریات معرف سکونت انسان در ادوار مختلف بوده که قدیمی ترین آثار آن مربوط به 4500 سال قبل از میلاد و آخرین دوران آن مربوط به دوران اشکانیان و ساسانیان است.